Van overleven naar leven

Tijdens de griep periode las ik het indrukwekkende boek ‘De keuze’, van Edith Eva Eger, de vrouw die Auschwitz overleefde en de therapeute die anderen hielp zichzelf van hun innerlijke gevangenis te bevrijden. Het boek omvat vier delen: haar leven voor de oorlog, haar leven tijdens de oorlog, haar leven na de oorlog en de periode van haar vrijheid. In het deel over Auschwitz laat zij de invloed van de kracht van de geest zien op haar leven en situatie. ‘Vandaag overleef ik, en morgen ben ik vrij,’ vertelde ze zichzelf iedere dag. Door haar positivisme en intuïtief de juiste dingen te doen, naast een dosis geluk, wist zij te overleven.

Na de oorlog startte zij met haar man een nieuw leven in Amerika. Maar de oorlog en de geestelijke wonden die zij er opgelopen had, vroegen om aandacht. Het was niet mogelijk om ze in de doofpot te stoppen, hoe sterk ze ook was geweest gedurende de oorlog. In die zin herken ik wat Edith beschrijft. De afgelopen negen jaar heb ik in vele regressies en flash backs, mijn vorig leven in de tweede wereldoorlog terug mogen zien. Een leven dat eindigde met de dood in Auschwitz. Ook ik heb gezien wat het effect is van ongeheelde wonden en niet ge-uitte of verwerkte emoties op het hier en nu, want deze lagen opgeslagen in de bedding van mijn ziel. Wat Edith deed na de oorlog, doe ik nu in dit leven. Zij als therapeute, ik als relatiecoach en trauma healer.

Slachtoffer zijn of voelen

Er zit een verschil tussen ‘slachtoffer worden van’ en de slachtofferrol. We worden allemaal ooit slachtoffer. Er zijn altijd momenten in ons leven waarop we lijden onder een gebeurtenis een kwelling een ramp, veroorzaakt door omstandigheden waar we weinig of geen invloed op hebben. Dat kan een ziekte zijn, een partner die beschadigend voor je is, of een baas die je ontslaat. Dat is ‘slachtoffer worden van’. Het komt van buitenaf en je hebt er nagenoeg geen invloed op.

De slachtofferrol zit echter in ons zelf. Die komt van binnen uit. Niemand kan jou een slachtoffer maken. Dat kan jij alleen zelf. Het is een al dan niet bewuste keuze om vast te houden aan onze slachtofferrol. We ontwikkelen een denkwijze van een slachtoffer: star, verwijtend, pessimistisch, bestraffend naar de ander en zonder gezonde beperkingen of grenzen. We zitten vast in het verleden, trekken situaties aan die ons verbinden met het verleden en we zijn niet in staat om te vergeven. Op deze manier worden we onze eigen gevangenisbewaarders. Dat is onze innerlijke gevangenis. Alleen jij kunt jezelf bevrijden uit deze innerlijke gevangenis. Daarvoor moet je alles durven voelen wat er  in jou leeft. En echt voelen, dat is iets wat we vaak proberen weg te stoppen. Het universum geeft je echter vanzelf de gebeurtenissen die deze onverwerkte emoties naar boven brengen. Of de partners die emoties triggeren. 

Als je leeft moet je ergens voor gaan staan

Dat is een van de zinnen die Edith hoort en die haar oplaadt. Ook Edith wordt begeleid op keuzemomenten in haar leven. Ze leert ook dat pijn niet verdwijnt door er voor weg te lopen. In tegendeel, het maakt de pijn juist erger. Door weg te lopen van het verleden, weg te lopen voor haar angst, kon ze geen vrijheid vinden. De weg naar vrijheid gaat door de poort van de angst heen. Dat geldt ook voor relaties. Als de angst om in een ziekmakende relatie te blijven, groter is dan de angst voor het onbekende, ben je vrij genoeg om een nieuw leven te beginnen. Als de angst om onzichtbaar te blijven groter is, dan je angst om zichtbaar te worden, ben je vrij om jezelf te laten zien. Een nieuw leven waarin je weer andere angsten mag overwinnen, maar die jou brengen allemaal waar je werkelijk hoort te zijn: terug bij jezelf.

Visualiseren wat je wel wilt

Als iets onoverkomelijk is, zoals Edith overkwam toen ze gedwongen werd om voor Mengele te dansen, is visualisatie een krachtige methode om een andere situatie te creëren. Edith sloot haar ogen en deed alsof ze danste in het operagebouw van Boedapest. Ook Victor Frankl, die Auschwitz overleefde deed iets soortgelijks: op zijn ergste momenten stelde hij zich voor dat hij lezingen gaf in Wenen over het psychologische effect dat gevangenschap had op mensen. Zijn innerlijke wereld werd zijn schuilplaats.

Zelf heb ik de kracht van mijn innerlijke wereld ontdekt in de relaties met mijn zielsgeliefden. Wat in de realiteit niet acceptabel was, werd gevoeld en ervaren in andere dimensies waarin de oorsprong van de pijn lag: vorige levens waarin we elkaar verschrikkelijke dingen hadden aangedaan. Deze ervaringen lagen tegenover de prachtige visioenen die ik zag over een wereld waarin we allemaal in liefde met elkaar verbonden waren en waar er plek en ruimte was voor iedereen. Nu alle emoties zijn ervaren en getransformeerd, is het hier en nu wat overblijft en voel ik me vrij om andere keuzes te maken. De keuze om weg te gaan uit relaties die niet goed voor me zijn, en te fantaseren over een fijne relatie met iemand die achter mij en mijn wereld staat.

Emotionele triggers

Zolang er nog triggers zijn in ons leven, is er nog iets wat geheeld wil worden. Edith omschrijft dit heel helder, als ze flashbacks ervaart. Voor haar is het een lichamelijke manifestatie van het verdriet dat nog niet verwerkt is. Een aanwijzing van het lichaam, als herinnering aan de gevoelens die ze had verbannen uit haar bewuste leven. Een storm die haar overvalt op momenten dat ze zichzelf geen toestemming geeft om de emoties te voelen of te uiten. Misschien moet je als je wilt genezen, niet het litteken willen uitwissen of repareren. Genezen betekent dat je je wond moet verzorgen. Met liefde en compassie.

Heb de fanaticus in jou lief

Een van de meest indrukwekkende passages in het boek is de confrontatie met een jonge client die de ideeën van Hitler propageerde. Hij spuwde zijn haat over alle volkeren die niet wit waren. Edith werd uitgenodigd de fanaticus in zichzelf te onderzoeken en te omarmen, het deel in haar dat oordeelde en anderen hun menselijkheid ontnam, dat anderen minder maakte dan zijzelf. We hebben allemaal zo’n deel in ons. Edith ademde er doorheen en nodigde hem uit meer te vertellen over zijn zienswijze. Ze ontdekte de paralellen tussen hun levens: het verlies van ouders die er niet voor hen hadden kunnen zijn, ook al was de achtergrond anders. Uiteindelijk liet ze hem vanuit liefde zijn wie hij was en gaf hem de ruimte uitdrukking te geven aan zijn fanaticus en daardoor kon hij verzachten.

Opbloeien uit het verleden betekent volledige acceptatie van wat er was en wat er is. Ontdek hoe je uit het concentratiekamp van je eigen gedachten kunt ontsnappen. Vraag je niet af: waarom ik? Waarom niet nu? Waarom overkomt mij dit? Waarom verandert er niets? Maar: wat kan ik nu doen? Waar heb ik nu invloed op?

Terug naar het kamp

Edith ging op latere leeftijd terug naar Auschwitz om haar niet geheelde wonden te kunnen verzorgen. Ook ik zal in de toekomst naar Auschwitz gaan, om helingswerk te verrichten. Voor mijzelf, en voor een groep van mensen die net als ik wonden hebben in dit vorige leven, of overgeërfd vanuit het familiesysteem, en voor de heling van een stukje aarde. We maken allemaal deel uit van het gewonde oorlogscollectief. Als we alle emoties durven te voelen, kunnen we ten volle genieten van de kleine dingen van het leven die het leven zo’n feest maken. Vriendschappen. Natuur. Verbinding met mensen om ons heen.

Vrij

Edith ervoer haar vrijheid, niet omdat ze geen triggers meer kende, of flashbacks had. Maar zij ervoer vrijheid op het moment dat ze besefte dat ze niet langer een slachtoffer was van haar verleden. Ze omarmde haar ervaringen omdat ze haar kracht hadden gegeven. Ze was dankbaar voor de bijzondere vriendschap met Victor Frankl, die haar leerde woorden te geven aan haar ervaringen. Onze pijnlijke ervaringen zijn geen blok aan het been, ze zijn een geschenk omdat ze ons perspectief bieden om ons unieke doel en kracht te vinden. Ze helpen je op jouw unieke levensweg. Waar word jij blij van? Hoe kun je jouw unieke ervaringen inzetten voor anderen?

Durf je emoties te voelen

De eerste stap op weg naar heling was voor Edith het nemen van verantwoordelijkheid voor haar gevoelens en stoppen met het geven van de schuld aan anderen. Het doorvoelen en benoemen van de emoties en te blijven, in plaats van weg te rennen. Soms helpt onze genezing ons de relatie met de partner te herstellen; en soms laat onze genezing de andere persoon los om zijn of haar eigen groei te bewerkstelligen. Soms proberen we anderen met machtsspelletjes of geweld onder controle te houden, omdat we met straffe hand geleerd hebben om onze emoties onder controle te houden. De sleutel ligt in de bevrijding van onze emoties.

Als we ongelukkig zijn, nemen we vaak teveel verantwoordelijkheid op ons, of te weinig. In plaats van assertief te zijn en echt voor onszelf te kiezen, worden we agressief waarbij we in feite kiezen voor anderen, passief waarbij we anderen voor ons laten kiezen, of passief agressief waarbij we anderen saboteren zodat ze niet zullen bereiken wat ze willen. Dat zie je ook gebeuren bij jaloezie. Wat wil je echt? Wat ga je er zelf aan doen? Wat is de eerst volgende positieve actie die je kunt nemen om te bereiken wat je wilt? Wie alles op alles zet om de behoeften van de ander te vervullen, is net zo problematisch als wie vermijdt om de eigen verantwoordelijkheid te nemen voor zichzelf. Wie wil jij nu zijn en hoe kies jij ervoor om jouw leven nu in te richten?

Ervaar de vrijheid om van het volle rijke feest van het leven te genieten en zegen jezelf voor het leven dat je nu leidt.